Osmanlı Tarihinde İlk Seçim Plebisit

Osmanlı halkının ilk kez 1840 yılında köylerde kurulan Muhassıllık Meclisleri sayesinde seçimlerle tanıştığını görülmektedir. Daha sonra...

Osmanlı halkının ilk kez 1840 yılında köylerde kurulan Muhassıllık Meclisleri sayesinde seçimlerle tanıştığını görülmektedir. Daha sonrasında ise 1876 Kanun-i Esasi ile birlikte ilk demokratik seçim 1908 yılında yapılmıştır. Bazı tarihçilere göre, ilk seçimler Osmanlı’ya bağlı Ragusa Cumhuriyeti’nde yapıldı. RagusaCumhuriyeti, bugünkü Hırvatistan’ın Dalmaçya kıyısındaki Dubrovnik şehrinde kurulmuş, tamamen ticaretle uğraşan, hatta bu konuda Venedik’le bile rekabet eder seviyeye gelen bir “şehir-devlet”ti...

1365 yılında Sultan I. Murad devrinde genişleyen Balkan fethi sırasında Osmanlı himayesini kabul etti. Ancak bir şartı vardı: Rejimine dokunulmayacaktı.

Ragusa’nın rejimi cumhuriyetti. Muayyen aralıklarla seçim yapılıyor, Ragusa,seçimi kazanan ekip tarafından yönetiliyordu.

Fakat ilk seçim bunlardan daha evvele dayanır. Şöyledir ki; bir adaya isim verilecektir. Fakat halktan bu yeni ismi kabul edenlerde vardır kabul etmeyenlerde. Bunun üzerine yetkili vali ada halkını bir meydana toplar ve ''Yeni ismi kabul edenler sağa, kabul etmeyenler sol tarafa ayrılsın'' diyerek tarihin resmi ve demokratik olmayan ilk seçimini gerçekleştirmiş olur.

Bugün yapılanlara benzer ilk seçime gelince...

İlk seçimle 1876’da ilân edilen Birinci Meşrutiyet’le birlikte tanıştığımız zannedilir, ama işin aslı öyle değildir. Türkiye’de seçimlerin geçmişi (Ragusa seçimleri hariç tutulursa) 1830’lara, Sultan II. Mahmud zamanına kadar gider. Meselâ Bolu’da 1830’larda muhtar seçimi yapılmıştır. Arşivlerimizdeki en eski seçim kaydı budur. Ayrıca 1833 yılı sonlarında Kastamonu’nun Taşköprü İlçesi’nde de bir muhtarlık seçimi yapılmıştır.

Tarihimizin ilk çok partili seçimleri, 1908 sonbaharında yapılmış, ilk oy pusulası bu seçimlerde kullanılmıştır. Seçimlere İttihat ve Terakki Fırkası ile Prens SabahattinBey’in 14 Eylül 1908’de kurduğu Ahrar Fırkası katılmış, İttihad ve Terakki kazanmıştır.

1908’de çok partili sistemle seçim yapan Türkiye’nin, Cumhuriyet yıllarında (1946’ya kadar) tek parti rejimi ile yönetilmesi ne acıdır!