Kibrit, İngiliz bilim adamları tarafından 1809′da icat edildi. Bu küçücük âlet, sadece uçlarından biri, içinde potasyum klorat bu...
Kibrit, İngiliz bilim adamları tarafından 1809′da icat edildi.
Bu küçücük âlet, sadece uçlarından biri, içinde potasyum klorat bulunan bir karışıma batırılmış küçük bir kükürtlü tahta parçasından oluşuyordu ve tutuşturmak için yoğun sülfürik aside daldırmak gerekiyordu ama bu da tehlikeli ve fazla zaman harcayan bir işti.
Kullanılışı basit ilk kibrit 1831 yılında, on dokuz yaşındaki genç bir Fransız öğrencisi olan Charles Sauria tarafından geliştirildi: Sauria bu karışıma, en basit sürtünmeyle Alevalıveren beyaz fosfor katmayı akıl etti. Daha sonra, İsveç'te, çakma yerine sürülen bir başka karışıma kırmızı fosfor (beyaz fosforun tersine, zehirli değildir) katıldı ve kibritin ucunda sadece potasyum klorat kaldı, böylece İsve ç kibriti veya diğer adı ile Güvenlik kibriti doğdu.
Türkiye 1929′a kadar kibriti Avrupa'dan ithal ederdi 1932' de ilk fabrika İstanbul'da Büyükdere'de kuruldu. Yirmi yıl devlet tekelinde tutulan kibrit yapımı işi 1952′de serbest bırakıldı ve bu tarihten sonra özel fabrikalar da kuruldu.
Kibrit ucu, kükürt ve oksitleyici olarak potasyum klorattan (KClO3) oluşur. Potasyum klorat kükürtün yanmasını sağlayan oksijeni veren maddedir. Ayrıca sürtünmeyi artırıcı çok ince cam tozu ve bu karışımı bir arada tutacak bağlayıcı olarak tutkal veya nişasta kullanılır.
Kibrit çöpü; ağaçtan elde edilen ahşap materyalin kibrit çöpü boyutlarına getirilip yanmayı kolaylaştırmak için parafin emdirilmesi ile hazırlanır. Hazırlanan bu çöplere kükürt ve potasyum klorat karışımı tutkal yardımıyla tutturulur.
Kibrit ucunun sürtüldüğü kibrit kutusunun yan yüzeyleri kırmızı fosfor, cam tozu ve bağlayıcıdan oluşmaktadır.
Asıl anlamı kükürt olan kibrit kelimesi Arapça'dan Türkçe'ye geçmiştir. Türk lehçelerinde kibrit, alışqan (Azerbaycan); siriñke, kükirt (Kazak); şireñke, kükürt (Kırgız); gugurt(Özbek); şırpı, kükirt (Tatar); kükürt, otluçöp (Türkmen); serengge, gugut (Uygur) sözcükleri kibrit anlamında kullanılmaktadır.
YORUMLAR